92 წლის ჯონს მაღალსაყელოიანი თეთრი პერანგი, შავი ჰალსტუხი, ჟილეტი და 4-ღილიანი პიჯაკი ეცვა. ჟილეტის ჯიბიდან, სადაც საათი ედო, ოქრის ძეწკვი მოუჩანდა. პიჯაკის ღილები შეხსნილი ჰქონდა. ქუდი გვერდით ედო.
უმცროს ჯონს მამისგან განსხვავებით სერთუკი ეცვა, პერანგის საყელო მომრგვალებული ჰქონდა და ქვაბურა ქუდი ეხუდა. 58 წლის უმცროს ჯონს კმაყოფილი სახე ჰქონდა.
ბაღში მათ გარდა არავინ იყო. ჩარლი, უმცროსი ჯონის მძღოლი, ცხადია, სათვალავში ჩასაგდები არ იყო. აბა, ვინ აქცევს ყურადღებას მომსახურე პერსონალს. ჩარლი მოშორებით იდგა. ისეთ მანძილზე, პატრონები თავისი იქ ყოფნით რომ არ შეეწუხებინა და ამავე დროს, დაძახების შემთხვევაში, მყისიერად მათთან გაჩენილიყო. სადღაც ქვევიდან კი ქალაქის ხმაური ყრუდ მოისმოდა. აქ, 36-სართულიანი როკფელერ პლაზის სახურავზე ბაღის გაშენება ების იდეა იყო, უმცროსი ჯონის ცოლის. ები ხელოვნებით იყო გატაცებული, როკფელერების სიმდიდრე კი საშუალებას აძლევდა, ვან გოგის, დეგას, პიკასოს, ტულუზ-ლოტრეკის, სეზანის და სხვათა შედევრები შეეგროვებინა. მათ გარემოცვაში ჰარმონიულად ცხოვრობდა და სახურავზე გაშენებული ბაღიც, რომელშიც მხოლოდ ოჯახის წევრებს შეეძლებოდათ სეირნობა, ამ ჰარმონიის ნაწილი იყო. ჰარმონიის შესაქმნელად მუშებმა სახურავზე 4 ტონა მიწა და 2 ათასი მცენარე აიტანეს.
უმცროსი ჯონის უკანასკნელი წამოწყება სრული ავანტიურა იყო, მაგრამ აბა, სხვას ვის შეეძლო ასეთ ავანტიურაში თავის გაყოფა? ბოლოს და ბოლოს, როდესაც შენი ოჯახის ქონება ამერიკის მთლიანი შიდა პროდუქტის 1,5 პროცენტზე მეტია, და ამის გამო მისტერ 1 პროცენტს გეძახიან, ვალდებულიც კი ხარ, ამერიკის ისტორიაში ყველაზე მასშტაბური კერძო პროექტი დააფინანსო.
ეს ამბავი ჯერ კიდევ უფროსი ჯონ როკფელერის დაბადებამდე დაიწყო. მაშინ, XIX საუკუნის დასაწყისში ეს ადგილი სულაც არ წარმოადგენდა მანჰეტენის მიდთაუნს. მეტიც, განაპირა რაიონიც კი არ იყო. ნიუ იორკის ჩრდილოეთ საზღვრამდე აქაურობას 15 კილომეტრი და საზიზღარი გზა აშორებდა.
საუკუნის პირველივე წელს ეს ადგილები უნივერსიტეტის პროფესორმა დევიდ ჰოსაკმა შეიძინა 5 ათას დოლარად. პროფესორი აქ ბოტანიკური ბაღის გაშენებაზე ოცნებოდა. გალავანი ააშენა, ორანჟერეა მოაწყო, რამდენიმე ეგზოტიკური მცენარეც დარგო და… ფული გაუთავდა. პროფესორმა დახმარებისთვის მთავრობას მიმართა. უარი უთხრეს. ამის მერე პროფესორმა ბოტანიკური ბაღის გაშენებაზე ხელი ჩაიქნია და ნაკვეთი 35 ათას დოლარად ისევ ქალაქს მიჰყიდა. პრინციპში, სახეირო გარიგება გამოუვიდა.
წლები გადიოდა. ქალაქი გაიზარდა. ეს ადგილი უკვე აღარ იყო მიუვალი ადგილი. როკფელერებიც დიდი ხანია მსოფლიოს უმდიდრესი ოჯახად ითვლებნენ. ქალაქმა ტერიტორიის მეტროპოლიტენ ოპერისთვის მიყიდვა გადაწყვიდა, რომელიც თავისი ახალი შენობისთვის ადგილს ეძებდა. საქმეში უმცროსი ჯონ როკფელერიც ჩაერთო. მან ქალაქს შესთავაზა, რომ ოპერისთვის შენობას თავად ააშენებდა და მეტროპოლიტენს მიაქირავებდა. იდეა ყველას აწყობდა. მაგრამ ამასობაში დიდი დეპრესია დაიწო და ოპერისთვის აღარავის ეცალა, მათ შორის თავად ოპერასაც, რომელმაც გადაწყვიტა, ძველ ადგილას დარჩენილიყო.
უმცროს ჯონ როკფელერს ორი ვარიანტი ჰქონდა. გრანდიოზულ პროექტზე უარი უნდა ეთქვა ან მშენებლობა გაეგრძელებინა და ყველა ხარჯი საკუთარ თავზე აეღო. ჯონი მსოფლიოს ყველაზე მდიდარი ადამიანის შვილი იყო და მეორე ვარიანტი აირჩია.
− სულელი, ნამდვილი სულელი – ჩაილაპარაკა როკფელერმა. ჯონი უკმაყოფილო იყო. ნელსონმა, მისმა შვილიშვილმა, ახალგაზრდული სულსწრაფობით და დაუფიქრებლობით, ცენტრისთვის უზარმაზარი ფრესკის შექმნა გადაწყვიტა და ამისთვის მექსიკელ მხატვარ დიეგო რივერას მიმართა. რივერა კომუნისტი იყო.
რივერა მუშაობას ხალისით შეუდგა და ცოტა ხანში, 99 კვადრატულ მეტრ კედელზე ლენინი დახატა, რომელიც მოსკოვში წითელ მოედანზე მშრომელთა დემონსტრაციას ატარებდა.
ლენინი როკფელერების სამფლობელოში – ეს მეტისმეტი იყო.
− ალბათ იმ ქალმა მოხიბლა – უთხრა უფროსმა ჯონმა შვილს – იმ მექსიკელ კომუნისტთან რა ესაქმებოდა?
დეკოლტე უკვე დიდი ხანია, უფრო ჯონსაც აღარ აკვირვებდა, მაგრამ რივერას ცოლის გამომწვევი ჩაცმულობა, მეტისმეტი იყო. 23 წლის ფრიდა არანაირ უხერხულობას არ განიცდიდა, ძუძუს თავები თუ გამოუჩნდებოდა. ისე ჩანდა, რომ ამით ერთობოდა კიდეც. რა გასაკვირია, 22 წლის ნელსონმაც თუ ვერ გაუძლო ცდუნებას.
უფროსმა ჯონმა მშენებარე ცათამბჯენს ახედა. იქ, ზევით, რაღაც ხდებოდა. უკეთ რომ გაერჩია, თვალები ხელით მოიჩრდილა. ვეებერთელა ამწის ციცხვზე, 69-ე სართულის სიმაღლეზე, ადამიანები ისხდნენ, ალბათ მუშები იყვნენ. შენობის კიდესთან კი ფოტოგრაფს სამფეხაზე დამაგრებული ფოტოაპარატი ედგა და მუშაობდა.
− რა ხდება იქ? – ჰკითხა უფროსმა ჯონმა შვილს.
− სარეკლამო კამპანიისთვის ვიღებთ – უპასუხა უმცროსმა ჯონმა – მგონი, კარგი იდეაა. ფოტოგრაფმა შემომთავაზა. მუშები შესვენებისას პირდაპირ ამწეზე სხედან და სადილობენ. ვნახოთ, რა გამოვა. თუ არ ივარგებს, ფოტოს არ გამოვიყენებთ და გადავაგდებთ.
− კარგი, შენ უფრო იცი. არავინ გადმოვარდეს, ფრთხილად იყვნენ – თქვა ჯონ როკფელერმა, ჟილეტრის ჯიბიდან საათი ამოიღო, გახსნა, დახედა.
როგორ გარბის დრო – გაიფიქრა მსოფლიოს ყველა დროის უმდიდრესმა ადამიანმა.
]]>ბარი კარგ ხასიათზე იყო, შეყვარებულს დღის გეგმებზე უყვებოდა. ეველინს ცალი ფეხი სკამზე ჰქონდა შემოდებული, ყავას სვამდა და იღიმებოდა. რაზე ფიქრობდა? ვინ იცის, თუმცა შეყვარებულს მომდევნო პაემანის დროსა და ადგილზე, ასევე მოახლოებული ქორწილის დეტალებზე ელაპარაკებოდა. ფიქრებით კი, როგორც მერე აღმოჩნდა, სხვაგან იყო.
იქნებ გათხოვილი ქალის სტატუსმა და ერთობლივმა გეგმებმა ააფორიაქა 23 წლის გოგო… და საერთოდ, ნამდვილად სურდა ბარისთან ქორწინება და მის მაკჰეილიდან მისის როდსად გადაქცევა?
ერთი წლით ადრე ეველინი მომავალი მაზლის, ბარის ძმის ქორწილში იყო. ბოლოს, როცა საქორწინო ცერემონია დასრულდა და ეველინი სახლში დაბრუნდა, თავის ოთახში შესვლისთანავე, საგანგებოდ ქორწილისთვის შეკერილი ტანსაცმელი შემოიხია და სასოწარკვეთილი ხმით იყვირა: აღარასდროს მინდა ამის ნახვა!
ამის მერე ეველინმა ტანსაცმელი, რაც ქორწილში ეცვა, უბრალოდ დაწვა.
საერთოდაც ასე იქცეოდა, როდესაც მისთვის არასასურველი როლის ან ვალდებულების მოცილება სურდა. მაშინაც მსგავსი რამ მოხდა, როდესაც გოგომ ქალთა სამხედრო კორპუსში სწავლა დაასრულა. საარმიო ფორმაც ცეცხლში შეაგდო და დაწვა.
იმ დილს კი ეველინი ნიუ იორკში უკვე 7 საათზე უნდა ყოფილიყო, შყვარებულს ასე უთხრა. მომავალი პატარძალი მხიარულად ემასლაათებოდა ბარის, მატარებელში ჩაჯდომამდე კი საქმროს მოეხვია და ტუჩებში აკოცა. ეველინი მშვიდად და ბედნიერად გამოიყურებდა.
მატარებელი გრანდ სენტრალზე გაჩერდა. ეველინმა იქვე, სენტრალის შენობაში, კიპროანი დოლჩის კაფეში შევიდა, კუთხეში პატარა მაგისდასტან დაჯდა, ოფიციანტი უარით გაისტუმრა და გამოსათხოვარი წერილი დაწერა. ყველაფერი უკვე მოფიქრებული და გადაწყვეტილი ჰქონდა. მხოლოდ რამდენიმე ფორმალობა და უკანასკნელი ნაბიჯის გადადგმა რჩებოდა.
რა ეწერა გამოსათხოვარ წერილში?
„არ მინდა, რომ ჩემი სხეული ახლობლებმა ნახონ. გთხოვთ კრემაცია ჩამოტაროთ. დაკრძალვის ცერემონია საჭირო არ არის. მე და ბარი ივნისში ვაპირებდით დაქორწინებას. მაგრამ არ მგონია, რომ მისთვის კარგი ცხოვრების მეგზური შემეძლება გავხდე. ბარი უჩემოდ უკეთესად იქნება. მინდა, რომ მამამ იცოდეს, ძალიან ვგევარ დედას“.
ეველინმა წერილი გადაკეცა, შავ ტყავის საფულეში ჩადო და გრანდ სენტრალიდან ვანდერბილტ ავენიუზე გავიდა. 42-ე ქუჩაზე მარჯვნივ გაუხვია, იქიდან კი მეხუთე ავენიუზე აღმოჩნდა. გოგო ემპაირ სტეიტ ბილდინგთან მივიდა. დიდი დეპრესიის დროიდან მოყოლებული, ეს გიგანტური შენობა თვითმკვლელთა საყვარელ ადგილად იქცა.
დილის 10 საათი იყო, როდესაც ეველინი ემპაირ სტეიტის 86-ე სართულზე ავიდა. ცათამბჯენის გადმოსახედ მოედანზე გამოვიდა. 344 მეტრის სიმაღლეზე.
უცნაურია, რომ სწორედ ეს 86-ე სართულზე მდებარე გადმოსახედი მოედანი იზიდავდა ყველაზე მეტად თვითმკვლელებს. რაღაც აუხსნელი ლტოლვა ჰქონდათ ამ მოედნისადმი ადამიანებს, რომლებმაც ცხოვრებაში სიხარულის და პერსპექტივის ძებნამ უსაშველოდ დაღალა.
ერთი ქალი გადმოხტომის მერე ძლიერმა ქარმა 85-ე სართულზე უკან შენობაში შეაგდო. ეველინს არ სურდა, მეორე გადარჩრნილი ყოფილიყო. არადა, იმ დღესაც
ძლიერი ქარი ქროდა. ქარმა ეველინს თმა გაუწეწა, თუმცა ამას მნიშვნელობა უკვე აღარ ჰქონდა. ეველინმა პალტო გაიხადა. ჩანთაც, რომელშიც წერილი ედო, იქვე დადო. ერთი წამითაც არ შეყოვნებულა და უსასრულობაში მტკიცე ნაბიჯი გადადგა. ემპაირ სტეიტის გადმოსახედ მოედანზე ასასვლელი ბილეთის შეძენიდან გადმოხტომამდე დაახლოებით ნახევარი საათი იყო გასული.
ცხედარი მაშინვე იპოვეს. მორიგე პოლისმენ ჯონ მორისს რაღაც ხმაური შემოესმა და ხმის მიმართულებით წავიდა. პირველად ქათქათა თეთრი შარფი დაინახა, ფარფატა ჩიტივით რომ ეშვებოდა ცათამბჯენიდან. შემდეგ გოგოც დაინახა. გარშემო მყისიერად შეგროვდნენ ადამიანები, უფრო სეირის მოყვარულები. ეველინი ემპაირ სტეიტთან პარკირებულ კადილაკზე დაეცა. ქალი ჩაჭყლეტილ სახურავზე შუშის ნამსხვრევებს შორის თითქოს საგანგებოდ შერჩეული, მოშვებულ პოზაში იწვა. ლამაზი ფეხები ჰქონდა, ხელთათმანიანი ხელი ყელსაბამზე ედო. სახეზე სიმშვიდე აღბეჭდვოდა.
მოგვიანებით პათოლოგანატომი იტყვის, რომ ქალს დაცემისგან სხეულში არც ერთი მთელი ორგანო აღარ შერჩა, მაგრამ გარეგნულად ეველინს თითქმის არაფერი ეტყობოდა. სანახაობა იმდენად განსხვავდებოდა იმისგან, რასაც ჩვეულებრივ თვითმკვლელობისას ადამიანებს ემართებათ ხოლმე, რომ იქვე შემთხვევით აღმოჩენილმა სტუდენტმა და მოყვარულმა ფოტოგრაფმა რობერტ უაილსმა თავი ვერ შეიკავა და კამერა მოიმარჯვა. ფოტო, რომელსაც მსოფლიო ყველაზე ლამაზი თვითმკვლელობის სახელით იცნობს, ეველინის სიკვდილიდან 4 წუთში არის გადაღებული.
10 დღის შემდეგ უაილსის ფოტო ჟურნალ ლაიფში დაიბეჭდა და მომავალშიც არა ერთხელ გახდა ხელოვანების შთაგონების წყარო. ენდი უორჰოლმა ეველინს თავისი ნამუშევარი – სუიციდი მიუძღვნა.
ოჯახმა ეველინის უკანასკნელი თხოვნა შეასრულა. ცხედარს კრემაცია ჩაუტარეს. ბარი როდსმა კი ეველინის სიკვდილის მერე კიდევ 60 წელი იცოცხლა და ღრმად მოხუცებული ისე გარდაიცვალა, რომ არასდროს დაოჯახებულა.
]]>